ضرورت و اهميت اطلاعات مكاني در وزارت نيرو

امروزه استفاده از سيستم هاي مكانيزه اطلاعاتي، به دليل ويژگي هايي چون سرعت، دقت، سهولت دسترسي و گستردگي، به صورت روزافزوني موردتوجه است. همچنين دامنه وسيعي از فعاليت هاي دولتي، خصوصي و حتي شخصي در سطح كشور، متكي به اطلاعات مكاني مي باشند و بيش از 90 درصد اطلاعات موجود در بخش هاي گوناگون، داده هاي زمين مرجع است. بنابر اين رويارويي با حجم وسيع اطلاعات و ماهيت مكان محوري آن ها، اشتراك داده ها بين تمام ارگان ها را اجتناب ناپذير مي كند. به لحاظ چنين اهميتي جهان امروز از يك سو شاهد پيشرفت هاي گسترده در زمينه فناوري اطلاعات مكان محور (Geo-Spatial Information Technology ) بوده و از طرف ديگر با تعدد كاربران اين فناوري مواجه است. به منظور ساماندهي فعاليت هاي مرتبط با زيرساخت داده هاي مكاني(SDI ) كه مجموعه اي از سياست ها، استانداردها، شبكه هاي دسترسي، فناوري ها، داده هاي مكاني، سازمان ها و نيروهاي انساني مي باشد، مي توان با به كارگرفتن سيستم هاي اطلاعات جغرافيايي (Geography Information System ) و سنجش از دور (Remote sensing )، جمع آوري، دسترسي و استفاده بهينه از داده هاي مكاني را در سطوح مختلف تسهيل و هماهنگ نمود. از آنجايي كه وزارت نيرو متولي مديريت منابع آب كشور به منظور تأمين، انتقال و توزيع آب براي مصارف كشاورزي‌، صنعت و شرب شهرها و روستاها، جمع‌آوري و دفع فاضلاب شهرها، مديريت شبكه توليد، انتقال و توزيع برق كشور، به كارگيري ‌انرژي‌هاي نو و بهينه سازي توليد و مصرف انرژي مي‌باشد، لذا گستردگی دامنه وظايف و مسووليت‌های اين وزارتخانه، محدوديت منابع امکانات و در نتيجه نياز به در اختيار داشتن اطلاعات مناسب، صحيح و به هنگام به منظور تصميم‌گيري بهينه و كارآمد واحدهای مختلف زيرمجموعه وزارت نيرو را ناگزير به استفاده از سيستم‌هاي مكانيزه به منظور ايجاد يك تفكر سيستمي، جامع و بهينه در جهت اجراي فعاليت ها و ماموريت هاي خود مي‌نمايد . از آنجايي که قسمت عمده اي از تصميمات اخذ شده توسط مديران و برنامه ريزان در امور آب، برق، آب و فاضلاب و انرژي كشور به نوعي به مكان و موقعيت خاصي مربوط و منتسب مي‌باشند. لذا وجود اطلاعات مكاني و توصيفي دقيق، صحيح و بهنگام از وضعيت آب، برق، آب و فاضلاب و انرژي كشور در پايگاه داده‌های جامع مكان‌مرجع به همراه تجزيه و تحليل هاي مرتبط، از مهم ترين ابزارهاي تصميم‌گيري، برنامه‌ريزي و مديريت بهينه در وزارت نيرو مي‌باشد. بديهي است به منظور دست يابي به اهداف فوق، اين وزارتخانه ناگزير به استفاده از فناوري اطلاعات مكاني در جهت مديريت‌ بهينه منابع و امكانات خود مي‌باشد.

كاربردهاي فناوري اطلاعات مكاني در صنعت آب و برق

صنعت آب:

-مديريت سيستم ها و منابع آب

-مديريت حوضه هاي آبريز

-تخصيص منابع آبي، برنامه ريزي و مدلسازي توزيع آب

-مدلسازي هيدرولوژيكي و هيدروليك

-طراحي بهينه شبكه هاي توزيع آب و تعيين مسير بهينه خطوط انتقال آب

-مديريت آب هاي زيرزميني و جلوگيري از آلودگي آن ها

-مديريت و هدايت سيلاب ها

-تعيين مكان بهينه جهت احداث سد

-محاسبه حجم و سطح درياچه

-مديريت بهره برداري و نگهداري شبكه هاي آبياري و زهكشي

آب و فاضلاب:

-مديريت شبكه هاي فاضلاب

-تحليل شبكه هاي آب و فاضلاب

-مديريت سيستمهاي حوادث و اتفاقات شبكه هاي توزيع آب شهري

-طراحي شبكه هاي جمع آوري فاضلاب شهري

صنعت برق:

-تعيين مكان بهينه جهت احداث نيروگاه ها

-مسيريابي خطوط انتقال نيرو

-سازمان دهي و نگهداري نقشه هاي شبكه هاي انتقال

-فراهم نمودن امكانات جهت طراحي شبكه انتقال

-ايجاد پايگاههاي اطلاعاتي (توصيفي و فضايي) شبكه انتقال

-تحليل و مسيريابي حوادث در شبكه انتقال و...

 *ژئوماتیک  یا علوم زمینی: علوم مربوط به جمع آوری ، توزیع ، ذخیره سازی ، تجزیه و تحلیل ، پردازش ، ارائه داده ها یا اطلاعات مکانی است که شامل محصولات ، خدمات و ابزارهایی است که در جمع آوری ، ادغام و مدیریت داده های مکانی درگیر هستند.

* سامانه اطلاعات مکانی: سامانه‌های اطلاعات مکانی مجموعه‌ای از سخت‌افزار، نرم‌افزار، داده‌های جغرافیایی و منابع انسانی است که به منظور کسب، ذخیره، به‌روزرسانی، به‌کارگیری، تحلیل و نمایش کلیه اشکال اطلاعات مرجع جغرافیایی طراحی می‌شود. اجزاء اصلی GIS شامل سخت افزار و شبکه، نرم افزار، داده های مکانی (Spatial Data) و توصیفی(Attributes) و کاربران می­باشد.

*سنجش از دور: دورسنجی، دانش، فناوری و هنر به دست آوردن اطلاعات قابل اطمینان کمی یا کیفی درباره اشیا، پدیده ها و محیط که از طریق جمع آوری و اندازه گیری امواج الکترومغناطیس از شی در طول موج های خاص به وسیله یک یا چند سنجنده، تحلیل و تفسیر تصاویر ماهواره ای یا پهپاد بدون حضور فیزیکی در محل و تماس مستقیم است.

* زیرسـاخت داده مکـانی : چـارچوبی از داده هـاي مکـانی، فـراداده هـا، کاربران و ابزار است که براي استفاده موثر از داده هاي مکـانی بـه یکـدیگر متصـل شـده انـد و یـا بـه عبـارتی مجموعه اي از تکنولوژي ها، سیاست هـا، اسـتانداردها، منـابع انسـانی و فعالیـت هـاي مرتبطـی اسـت کـه بـراي دستیابی، پردازش، توزیع، استفاده، نگهداري و محافظت از داده هاي مکانی ضروري می باشند.